Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2023
Gelir Dağılımı İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 sonuçlarına ilişkin gelir bilgileri bir önceki takvim yılı olan 2022’yi ifade etmektedir. Gelir hesaplamalarında; Hanehalkı gelirleri, büyüklükleri ve bileşimleri dikkate alınarak eşdeğer hane halkı harcanabilir bireysel gelirine dönüştürülür.
Son araştırma sonuçlarına göre; Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri en yüksek olan %20’lik grubun toplam gelir içindeki payı bir önceki yıla göre 1,8 puan artarak %49,8’e ulaşırken, en düşük gelire sahip %20’lik grubun payı 0,1 puan azaldı. Yüzde 5,9’du.
Yıllık eşdeğer hane halkı harcanabilir bireysel gelirinin sıralı %20 kümelere göre dağılımı (%), 2014-2023
Gini katsayısının 0,433 olduğu varsayılmıştır
Gelir dağılımı eşitsizliğinin ölçülerinden biri olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımındaki eşitliği, sıfıra yaklaştıkça ise gelir dağılımındaki bozulmayı ifade etmektedir. Gini katsayısı hesaplamasında, hanehalkı ve bireylerin elde ettiği toplam yıllık gelirden, gelir referans döneminde ödenen vergiler ve diğer hanehalkı veya bireylere yapılan sistematik transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı harcanabilir geliri kullanılır.
Önceki yıllarda eşdeğer hanehalkı harcanabilir bireysel geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; Sosyal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki etkisini görebilmek amacıyla, tüm sosyal yardımlar ve emekli aylığı ile dul ve yetim aylığı dahil diğer tüm sosyal transferler hariç tutularak iki farklı sistemle ayrı ayrı hesaplanmıştır.
Son araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısının bir önceki yıla göre 0,018 puan artışla 0,433 olduğu iddia edildi. Gini katsayısının tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda 0,520, emekli maaşı ile dul ve yetim aylıkları dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,445 olduğu iddia edildi.
Eşdeğer hane halkı harcanabilir bireysel geliriyle karşılaştırıldığında gelir dağılımı göstergeleri, 2014-2023
Toplumun en yüksek gelirli yüzde 20’sinin aldığı payın en düşük gelirli yüzde 20’nin aldığı paya oranı olarak hesaplanan P80/P20 oranı 7,9’dan 8,4’e, yüzde 10’luk kesim ise yüzde 10’dan yüzde 10’a yükseldi. Gelirden en yüksek pay Nüfusun yüzde 10’unun kazandığı gelirin en az paya sahip yüzde 10’un kazandığı gelire oranı olarak hesaplanan P90/P10 oranı 14,2’den 15,0’a yükseldi.
Yıllık ortalama hane halkı harcanabilir geliri 167 bin 983 TL oldu
2023 anket sonuçlarına göre Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı harcanabilir geliri yüzde 70,7 artarak 167 bin 983 TL’ye ulaştı.
Yıllık ortalama hane halkı harcanabilir geliri ve bir önceki yıla göre değişimi, 2014-2023
Yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri 83 bin 808 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri bir önceki yıla göre yüzde 72,3 artışla 48 bin 642 TL’den 83 bin 808 TL’ye yükseldi.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı harcanabilir bireysel geliri ve bir önceki yıla göre değişimi, 2014-2023
En yüksek yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri tek kişilik hanelerde gerçekleşti
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı harcanabilir bireysel gelirinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 37 bin 522 TL artışla 100 bin 076 TL ile tek kişilik hanelerde gerçekleşti. Çekirdek aileye sahip olmayan birden fazla kişiden oluşan hanelerin yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri 99 bin 916 TL olurken, tek çekirdek aileden oluşan hanelerde bu değer 85 bin 758 TL oldu. Ortalama yıllık eşdeğer harcanabilir hanehalkı geliri en düşük olan hane türü ise 66 bin 001 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer bireylerden oluşan hane halkı oldu.
Hane türüne göre yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı harcanabilir bireysel geliri (TL), 2022, 2023
Toplam gelirler içerisinde en yüksek payı %48,5 ile maaş ve fiyat gelirleri aldı.
Toplam gelirler içinde en yüksek payı %48,5 ile bir önceki yıla göre 2,3 puan artan maaş ve fiyat gelirleri aldı. İkinci sırada, bir önceki yıla göre 1,1 puanlık artışla %22,1 ile girişimci gelirleri gelirken, üçüncü sırada ise bir önceki yıla göre 2,6 puan azalışla %17,6 ile sosyal transfer gelirleri yer aldı.
Girişimci gelirleri içinde tarımsal gelirin payı yüzde 20,5 olurken, sosyal transferler içinde emekli maaşları ve ölüm aylığının payı yüzde 88,4 oldu.
Gelir türüne göre dağılım ve geçen yıla göre fark, 2022, 2023
Yıllık ortalama temel iş geliri en yüksek kişi 157 bin 851 TL ile yükseköğretim mezunlarında oldu
Yıllık ortalama temel iş geliri, yükseköğretim mezunlarında 157 bin 851 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 114 bin 374 TL, lise altı eğitime sahip olanlarda 89 bin 012 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 63 bin 425 TL olarak hesaplandı. okul mezunu olmayanlar için 45 bin 637 TL, okuma yazma bilmeyenler için ise 45 bin 637 TL. . Geçen yıla göre yıllık ortalama temel iş gelirinde en fazla artış yüzde 89,7 ile lise altı eğitime sahip kişilerde görülürken, en düşük artış yüzde 79,6 ile okuma yazma bilmeyenlerde yaşandı.
Eğitim düzeyine göre ortalama yıllık temel iş geliri (TL), 2022, 2023
Yıllık ortalama temel iş gelirinde en fazla artış yüzde 100,9 ile tarım sektöründe gerçekleşti.
Ana iş gelirleri sektörlere göre incelendiğinde; Yıllık ortalama gelirin en yüksek olduğu sektör 121 bin 013 TL ile hizmet branşında, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92 bin 632 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım sektöründe görülürken, onu yüzde 86,7 ile sanayi sektörü izledi. Öte yandan hizmet sektöründe yüzde 83,2, inşaat sektöründe ise yüzde 74,3 oranında artış gözlendi.
Ortalama yıllık temel iş gelirleri ve geçen yıla göre değişimi, 2022, 2023
Yıllık ortalama temel iş geliri en yüksek kişi 408 bin 174 TL ile patronlarda oldu
Yıllık ortalama temel iş geliri patronlarda 408 bin 174 TL, serbest meslek mensuplarında 115 bin 622 TL, ücretlilerde 102 bin 821 TL ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile ücretlilerde yaşandı.
Ortalama yıllık temel iş geliri (TL), 2022, 2023, asıl işteki statülerine göre
En düşük gelir TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti
Ülkemizde yaşanan deprem nedeniyle 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde saha çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Birimler Sınıflandırması (NUTS) sınıflamasında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadır.
Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’de 2023 yılında yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri 83 bin 808 TL olurken, İBBS 2. Düzey bölgelerinin prestijinin en yüksek olduğu bölge ise 114 bin 634 ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. TL. Bu bölgeyi 108 bin 036 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 101 bin 372 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi takip etti. Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı harcanabilir gelirinin en düşük olduğu bölge ise 39 bin 173 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
Yıllık ortalama eşdeğer hane halkı harcanabilir geliri (TL), İBBS Düzey 2, 2023
Gelir eşitsizliği en az TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) bölgesinde yaşandı
Son araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de P80/P20 oranı 8,4 iken en düşük fiyata sahip NUTS 2. Düzey bölgesi 5,3 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) olurken, onu TR42 (Kocaeli, Kocaeli, Türkiye) 5,4 ile. Bunu 5,5 ile Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) ve TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgeleri takip etti.
P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Düzey bölgeleri ise 9,4 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), 8,4 ile TR10 (İstanbul) ve TR51 (Ankara) oldu.
Bir önceki yıla göre en alttaki yüzde 10’luk kesimin yüzde 66,5’i aynı gelir grubunda kaldı
Bir önceki yıla göre bireylerin geçiş yüzdeleri incelendiğinde, eşdeğer hane halkı harcanabilir gelirine göre sıralanan %10’luk gelir kümelerinin prestiji ile; 2023 yılında bir önceki yıl ilk yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin yüzde 49,2’sinin, en alttaki yüzde 10’luk grupta yer alan bireylerin ise yüzde 66,5’inin gelir seti değişmedi. Ayrıca 2022’de en üst %10’luk grupta yer alan bireylerin %29,9’unun gelir grubu 2023’te birden fazla arttı. Son %10’luk grupta yer alan bireylerin %13,1’inin gelir grubu ise birden fazla azaldı.
Bir önceki yıla göre %10 gelir grubundaki bireylerin geçiş oranları (%), 2022-2023
Bir önceki yılda işsiz olan bireylerin %42,4’ü 2023’te çalışmaya başladı
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması panel verilerinden elde edilen sonuçlara göre 2022 yılında işsiz kalan bireylerin %42,4’ü 2023 yılında çalışmaya başladı. 2022 yılında faaliyet durumu çalışan olarak belirlenen bireylerin %90,5’i 2023 yılında çalışma hayatına devam etti. Bir önceki yılda işgücüne dahil olmayan bireylerin yüzde 10,1’i işgücüne katıldı.
Bir önceki yıla göre (15-64 yaş) bireylerin aktivite durumundaki değişim (%), 2022-2023
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
