Emre ERGÜL
Bundan tam 1 yıl önce, 2023 Şubat ayında ton başına 2 bin 400 dolar civarında olan kakao fiyatları kendi tarihi rekorlarını kırıyor. New York emtia piyasasında kakao fiyatları geçtiğimiz perşembe günü yüzde 11,8 artışla tüm zamanların en yüksek seviyesi olan ton başına 5 bin 874 dolara ulaştı. Yetmedi, bir gün sonra 9 Şubat’ta 6 bin 7 dolara fırladı ve kakao haftayı 6 bin eşiğini aşarak kapattı. Kakao dün haftaya 5 bin 960 dolar civarında başladı.
“Kahverengi altının” bu çılgın yükselişinin arkasında küresel hava durumu fenomeni El Niño var. Avrupa’da sıcak havaların neden olduğu kuraklık nedeniyle zeytinyağı fiyatlarının artmasına neden olan El Niño, dünyanın en büyük iki kakao çekirdeği üreticisi olan Gana ve Fildişi Sahili’nde de kuraklığa neden oldu. Kakao mahsulleri zarar görmeye başlayınca çikolata üretiminin temel maddesi olan kakao da zarar görmeye başladı…
Artan kakao fiyatları şimdiden tüketiciye yansımaya başladı. Başlarının dertte olduğunu açıklayan ünlü çikolata firmalarından biri de Hershey. Amerikalı şirket hafta sonu bir açıklama yaparken, “Tarihsel kakao fiyatlarının bu yıl kazanç artışını sınırlaması bekleniyor.” İngiliz BBC’ye konuşan şirketin CEO’su Michele Buck, “Gelecekteki fiyatlamalar hakkında konuşamayız” diyerek, kakao fiyatlarının ne kadar artabileceği konusunda bir öngörülerinin olmadığının altını çizdi.
Cadbury markasının arkasındaki Amerikan şirketi Mondelez de artan malzeme maliyetlerini gelecek yıl karşılaşacağı zorluklardan biri olarak tanımladı. Şirketin finans müdürü Luca Zaramella, şirketin “hem kakao hem de şekerde önemli artışlar” gördüğünü belirtti. Kısa bir hatırlatma: İngiltere’de süpermarket gıda ve içecek enflasyonu Kasım 2023’te yüzde 8,3’e düşerken çikolata fiyatlarındaki artış yüzde 15,3 ile oldukça yüksek oldu.
BBC’ye konuşan Price Futures Group analistlerinden Jack Scoville, iklim değişikliğinin neden olduğu yüksek sıcaklıklar ve yağış sistemindeki değişikliklerin hasatı etkileyebileceğine dikkat çekerek şunları söyledi: “Tüccarlar bir başka kısa üretim yılı için endişeliler ve bu duygular sıcak ve soğuk havalarda Batı Afrika mahsullerini etkiliyor.” Kuru havayı tehdit eden El Niño tarafından daha da güçlendirildi.”
Netanyahu petrolü fırlattı
Geçen hafta Brent petrolünün fiyatı yüzde 5,6 oranında artarken, New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğalgaz yüzde 10,5 oranında değer kaybetti. Ortadoğu’daki gelişmeler yakından takip edilirken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun olası bir ateşkesi reddedeceği yönündeki haber akışı, bölgedeki risklerin yeniden artmasına neden olurken, petrol fiyatlarının yukarı yönlü hareketini destekledi. ABD Enerji Bilgi İdaresi (EIA), dünyanın en büyük petrol tüketen ülkesi ABD’de akaryakıt stoklarının 3 milyon adetten fazla azaldığını açıkladı.
Dolar buğdayı aşağı çekti
Geçtiğimiz hafta tarım kümelenmesinde karışık bir seyir izlendi. Geçtiğimiz hafta Chicago Ticaret Borsası’nda işlem gören buğdayın fiyatı yüzde 0,3, mısırın fiyatı yüzde 3,1, soya fasulyesinin fiyatı yüzde 0,4, pirincin fiyatı ise yüzde 2,6 arttı. Dolar endeksindeki yükselişin yanı sıra talebe ilişkin endişeler de buğday ve mısır fiyatlarını aşağı yönlü etkiledi. Intercontinental Exchange’de işlem gören pamuk yüzde 3, şeker yüzde 0,4 değer kazanırken, kahve yüzde 0,4 değer kaybetti.
Çin ekonomisine ilişkin endişelere rağmen ülkede pamuk tüketiminin yoğun seyretmesi pamuk fiyatlarının artmasına neden oluyor. Brezilya’da tarım sektöründe danışmanlık hizmeti veren önde gelen kuruluşlardan Safras & Mercado’nun şeker kamışı kırma prosesi talebini 2023/2024 yılı için 670 milyon tondan 650 milyon tona düşürmesiyle şeker fiyatları destek aldı.
El Nino 2023’ü en sıcak yıl yapıyor
El Niño sırasında küresel sıcaklıklar artar, La Niña sırasında azalır. El Niño, sıcak suyun daha uzağa yayılması ve yüzeye daha yakın kalması anlamına gelir. Bu, atmosfere daha fazla ısı yayarak daha ıslak ve daha sıcak hava yaratır. 2023, uzun vadeli insan kaynaklı ısınma ve El Niño koşullarıyla daha da güçlenecek. Birleşik Krallık Met Ofisi 2024’ün daha da sıcak olacağını öne sürüyor.
Platin fiyatı 2018’den bu yana ilk kez paladyumu aştı
Değerli metallere bakıldığında geçen hafta altının fiyatı yüzde 0,7, gümüşün yüzde 0,2, platinin yüzde 2,1, paladyumun ise yüzde 9,2 oranında düştüğü görüldü. ABD’de ekonomik aktivitenin güçlü kaldığına dair işaretler tahvil piyasalarında satış baskısının güçlenmesine neden olurken, altın da artan tahvil faizlerinin etkisiyle haftalık bazda düşüş yaşadı. Platin fiyatı 2018’den bu yana ilk kez paladyum fiyatını aştı.
Platin haftayı 877,10 dolardan, paladyum ise 862,84 dolardan tamamladı. Paladyum fiyatları, arzın istikrarlı olacağı ve talebin devam edeceği öngörüsüyle düşüşünü sürdürdü. Ana metallerde de düşüş eğilimi görüldü. Haftayı bakırda yüzde 3,4, kurşunda yüzde 4,2, alüminyumda yüzde 0,9, nikelde yüzde 1,4 ve çinkoda yüzde 6,4 fiyat kaybıyla tamamladı.
Çin’de açıklanan enflasyon ve Almanya’da sanayi üretimindeki düşüş, ana metallere olan talebin azaldığını ortaya koydu. Çin’de Ocak ayında Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) yıllık bazda yüzde 0,8, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ise yüzde 2,5 azaldı. Almanya’nın sanayi üretimi Aralık ayında aylık bazda beklenenden fazla yüzde 1,6 azaldı.
