TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), temel mallarda ve daha belirgin olarak iktidarda yıllık enflasyon artarken; diğer ana kümelerde gerilediğini açıkladı.
TCMB Ocak ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayımladı. Buna göre; Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Ocak ayında aylık yüzde 6,70, yıllık ise yüzde 64,86 olarak açıkladığı tüketici enflasyonu, 2023 yılı son Enflasyon Raporu varsayımıyla uyumlu gerçekleşti. Yıllık enflasyon temel mallarda yükselirken, daha açıkçası, güç; Diğer ana kümelerde ise düşüş yaşandı.
Doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna etkisi 0,23 puan, yıllık enflasyona etkisi ise 0,35 puan oldu. Mevsimsellik ve doğalgaz etkilerinden arındırılmış tüketici enflasyonunda önceki aylara göre artış yaşandı.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken; Gıda, alkol-tütün-altın ve temel mallar kümelerinin katkıları sırasıyla 0,72; 0,26 ve 0,12 puan düştü.
HİZMET FİYATLARI CİDDİ ARTIŞ KAYDEDİYOR
Hizmet fiyatları Ocak ayında yüzde 12,14 oranında ciddi oranda arttı. Hizmetler grubunda yıllık enflasyon 0,94 puan azalarak yüzde 89,72’ye geriledi. Aylık fiyat artışları küme geneline yayılırken; Kira ve ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon arttı. İletişimde oldukça açık bir şekilde diğer alt kümelerde düşüş yaşandı. Diğer hizmetlerdeki aylık yüzde 14,99’luk yüksek artış, geçmiş enflasyona endeksleme ve zamana dayalı fiyatlama davranışlarının yaygın olduğu sağlık hizmetleri ile değerlemeyle ilgili kalem, ekipman ve işçilik maliyetlerini de içeren bakım ve onarımı; Eğlence, kültür ve sigorta hizmetlerindeki artışın etkisi hissedildi.
KİRA KÜMELENMESİNDE AYLIK ARTIŞ: YÜZDE 11,46
Başta asgari fiyat ve kırmızı et olmak üzere gıda fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta ve oteller alt grubunda aylık artış yüzde 12,17 ile yüksek gerçekleşti. Kira kümesindeki aylık artış, sözleşme yenileme sayısındaki artışın da etkisiyle yüzde 11,46 ile önemli ölçüde güçlenirken, bu kümede yıllık enflasyon 3,26 puan artarak yüzde 111,84’e yükseldi. İletişim alt kümesi yüzde 2,37 gibi nispeten mütevazı bir artış oranıyla genel hizmet kümesinden farklılaştı.
Temel mal grubunda yıllık enflasyon 0,54 puanlık hafif bir artışla yüzde 53,35’e ulaştı. Ocak ayında yıllık enflasyon diğer temel mallarda yükselirken, geri kalan alt gruplarda yatay seyretti. Altın hariç ağır mal fiyatları yüzde 4,80 oranında artarken, alt grup yıllık enflasyonu 0,17 puan azalarak yüzde 60,53’e geriledi.
Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 oranında artarken, beyaz eşya ve otomobil fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 oranında arttı. Temel malların diğer alt grubunda yıllık enflasyon 2,12 puan artarak yüzde 52,54’e yükselirken, fiyatlar yüzde 5,48 arttı. Güçlü fiyat artışlarının alt kümenin tamamına yayıldığı gözlendi.
GİYİM VE AYAKKABI FİYATLARI MEVSİM ETKİLERİ NEDENİYLE DÜŞÜYOR
Mevsimsel etkiler nedeniyle giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar yüzde 1,86 oranında azalırken; Yıllık enflasyon 0,15 puan azalarak yüzde 39,59’a geriledi. Ocak ayında elektrik fiyatları yüzde 6,14 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 5,70 puan artarak yüzde 32,89’a yükseldi. Doğal gaz tüketimindeki gelişmelerin etkileri küme aylık fiyat artışında belirgin olmaya devam etti. 2023 yılının ikinci yarısında yurt içi üretici fiyatları endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışın Ocak ayından itibaren Özel Tüketim Vergisi’ne (ÖTV) yansıması ve Türk lirası cinsinden enerji fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle akaryakıt ve tüpgaz fiyatlarında artış yaşanacak. sırasıyla yüzde 7,82 ve yüzde 10,75’e yükseldi. oranlarında artış yaşandı. Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu.
‘YİYECEK VE ALKOLSÜZ İÇECEK FİYATLARI ARTTI’
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları Ocak ayında yüzde 5,19 oranında arttı. Bu grupta yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 2,30 puan azalarak yüzde 69,71’e geriledi. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 3,88 puan, işlenmiş gıdada 1,72 puan azalarak sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 oldu.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle bir önceki ayda sebze fiyatları öncülüğünde artan taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde sebze kaynaklı kısmi bir düzeltme gözlendi. Diğer işlenmemiş gıda gruplarında kırmızı et fiyatları yükselişini sürdürürken; Patates ve bakliyat da dikkat çeken diğer ürünler oldu. Böylece işlenmemiş gıda aylık enflasyonu yüzde 7,01 oldu. İşlenmiş gıda grubunda ekmek ve tahıllarda fiyat artışları güçlenirken; İşlenmiş et ürünleri öne çıkan bir diğer kalem oldu.
VERGİ AYARLAMASI FİYATLARI YÜKSELEN ANA UNSUR OLDU
Alkollü içki ve tütün fiyatları yüzde 4,92 oranında artarken; Bu grupta yıllık enflasyon 9,66 puan azalarak yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışından kaynaklanan vergi ayarlaması fiyatları yukarı çeken temel faktör oldu. Tütün ürünlerine uygulanan vergi reformu sonucunda fiyat artışları daha sınırlı kaldı.
Ocak ayında yurt içi üretici fiyatları yüzde 4,14 oranında artmış, yıllık enflasyon ise yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20’ye yükselmiştir. Ana sanayi kümelenmeleriyle karşılaştırıldığında elektrik fiyatları Ocak ayında düşüş gösterdi; Diğer alt gruplarda fiyat artışları güçlendi. Diğer taraftan; Yıllık enflasyon, ortak mallar kalemi dışındaki tüm alt gruplarda geriledi. Aylık fiyat gelişmeleri segment bazında incelendiğinde fiyat artışlarının yaygın olduğu gözleniyor; Temel ilaç, basım ve kayıt hizmetleri, makine teçhizatı, diğer madencilik ve kağıt ve kağıt ürünleri kalemleri öne çıktı.
